پیوند روحانیت با مردم ازجمله اصول حیاتی حوزه‌های علمیه است؛ چراکه غایت حوزه علمیه، چیزی جز فهم دین و ابلاغ آن برای مردم نیست.
این ارتباط ممکن است در برهه‌هایی از تاریخ دستخوش فراز و فرودها و کاستی‌هایی شده و انجام رسالت حوزه‌های علمیه را با چالش مواجه کند.
تشکل طلبگی «جبهه روحانیت مردمی انقلاب اسلامی» که با دبیری حجت‌الاسلام محمد الهی‌خراسانی وارد پنجمین سال حیاتش شده است، تلاش دارد این ارتباط را محکم کند.
اثربخشی با کار تشکیلاتی
«جبهه روحانیت مردمی انقلاب اسلامی» مجموعه خودجوش جدیدی از فعالان اجتماعی حوزوی است که پیشینه‌اش به دهه ۹۰ برمی‌گردد؛ زمانی که تعدادی از فضلای دغدغه‌مند و انقلابی حوزه علمیه مشهد، کنش‌گری‌های اجتماعی و سیاسی مختلفی را در کنار هم و در برنامه‌ها و عملیات‌های مشترک تجربه می‌کردند.
آنان چندی بعد با توصیه برخی علمای مشهد به این نتیجه رسیدند همان دغدغه‌ها را از مسیر کار تشکیلاتی پیگیری و توسعه دهند؛ چراکه فعالیت‌های فردی اثربخشی لازم را نداشت.
این‌گونه بود که عده‌ای از روحانیون انقلابی و فضلای جوان حوزه علمیه مشهد شامل برخی از مدیران مدارس و مراکز حوزوی، اساتید سطوح عالی حوزه و مبلغان باسابقه حوزوی که همگی دارای بدنه اجتماعی در داخل و خارج از حوزه هستند، دور هم جمع شدند.
گفت‌وگوها و رایزنی‌های مفصلی برای ایجاد تشکلی حوزوی با محوریت دغدغه‌های اجتماعی روحانیت، ناظر به حل مسائل جامعه و مردم به راه افتاد که با تدوین یک مرام‌نامه و اساس‌نامه به تولد «جبهه روحانیت مردمی انقلاب اسلامی» در دی۱۳۹۹ انجامید.
الگوی روحانیت انقلابی
این جبهه تلاش می‌کند الگو و گفتمان روحانیت مردمی با رویکرد اجتماعی انقلاب اسلامی را تقویت کند که در امتداد سابقه دیرینه روحانیت در همراهی با مردم است؛ روحانیتی که همواره ملجأ و پناه مردم بوده و به درد مردم رسیدگی کرده و در پی حل مسائل آنان بوده است.
حجت‌الاسلام الهی‌خراسانی معتقد است اگر این حضور روحانیت در نقاط مختلف کشور و ارتباط تنگاتنگ با مردم نبود، نهضت اسلامی به ثمر نمی‌رسید؛ چراکه حرف امام(ره) به گوش مردم نمی‌رسید. حلقه واسط میان امام(ره) و مردم، همین شبکه مویرگی روحانیت در سراسر کشور بود و با ارتباط وثیقی که با مردم داشت، توانست توده‌های مردم را به حرکت درآورده و در جریان انقلاب قرار دهد.
امروز نیز بقای انقلاب از همین طریق ممکن است. به تعبیر رهبر معظم انقلاب، علت محدثه انقلاب همان علت مبقیه انقلاب نیز است، یعنی آنچه سبب تحقق انقلاب شد، عامل استمرار انقلاب نیز خواهد بود که عبارت است از پیوند روحانیت با مردم و حفظ مرجعیت حوزه‌های علمیه.
تحکیم رابطه روحانیت و مردم
هدف جبهه روحانیت مردمی در یک کلام تحکیم و تبیین رابطه روحانیت و مردم است؛ از یک‌سو گفتمان اجتماعی انقلاب اسلامی را در میان اقشار حوزوی فرهنگ‌سازی می‌کند و از سوی دیگر آگاهی و باور جامعه را درخصوص فعالیت‌های اجتماعی و مردمی روحانیت افزایش می‌دهد.
جبهه در نهایت به دنبال حفظ و توسعه مرجعیت اجتماعی روحانیت است تا بتواند پشتوانه مردمی نظام اسلامی را تقویت و به تحقق گفتمان انقلاب اسلامی و مردم‌سالاری دینی کمک کند.
این اهداف مستلزم توسعه و تقویت شبکه فعالان اجتماعی حوزه، ارتقای آگاهی‌ها و مهارت‌های اجتماعی حوزویان در راستای نقش‌آفرینی مسئولانه در جامعه، توسعه و تقویت ارتباط نخبگان حوزوی با اقشار گوناگون جامعه به‌ویژه مستضعفان و در نهایت روشنگری و راهبری در رویدادهای مهم اجتماعی و سیاسی برای اقشار حوزوی، نخبگان و عموم مردم است.
فعالیت مردمی در ۶ جبهه
روحانیت مردمی ۶ جبهه را برای فعالیت اجتماعی خود انتخاب کرده است؛ گفتمان‌سازی، ارتباطات، تحلیل، مواسات، مطالبه و رسانه.
گفتمان‌سازی فرهنگ تعامل مؤثر با جامعه در میان اقشار حوزوی، ارتباط با صاحبنظران، نخبگان و فعالان اجتماعی حوزوی و غیرحوزوی، رصد و تحلیل مهم‌ترین فرصت‌ها و تهدیدهای اجتماعی‌سیاسی و ارائه راهکارهای لازم، بسترسازی برای ارتباط مؤثر نخبگان حوزوی با جامعه و مواسات با اقشار آسیب‌دیده، مطالبه‌گری از مسئولان نسبت به حقوق اقشار گوناگون جامعه و در نهایت فعالیت رسانه‌ای مؤثر در راستای اهداف و مأموریت‌های جبهه.
چهره روحانیت مردمی
روحانیت مردمی تلاش کرده این گفتمان را با شکل‌های مختلف در میان اقشار مختلف حوزوی ترویج کرده و به آن عمق ببخشد؛ چه با برگزاری جلسات و نشست‌ها و چه تدوین محتوا و منشورها.
در این مسیر شبکه فعالان اجتماعی حوزه، شناسایی و برای تقویت و توسعه آن اقداماتی انجام شده است. برای مثال هر سال از هشت چهره برگزیده روحانیت که بیشترین و مؤثرترین ارتباطات مردمی را دارند با حضور علمای برجسته حوزه قدردانی می‌شود.
همچنین تکریم و تمجید امامان جماعت مردمی که به مسائل مردم در محله و منطقه خود اهتمام دارند و مسجد را به کانون فعالیت‌های اجتماعی تبدیل کرده‌اند، در محل مسجد خودشان انجام می‌شود که بسیار مؤثر بوده است.
ارتباط نزدیک با نخبگان مردمی
مخاطبان غیرحوزوی روحانیت مردمی در درجه اول فعالان و کنشگران فرهنگی و اجتماعی هستند و پس از آن، اقشار و توده‌های مختلف مردم را مخاطب قرار می‌دهد.
روحانیت مردمی تلاش می‌کند تا حد امکان ارتباط روحانیت را با نخبگان و فعالان فرهنگی و اجتماعی در عرصه‌های مختلف بیشتر کند؛ مانند ارتباط با جامعه پزشکی، هنرمندان، فعالان محیط زیست، فعالان خدمات و امدادرسانی اجتماعی و ...
حجت‌الاسلام محمد الهی می‌گوید: در این مدت با اقشاری ارتباط داشتیم که اذعان می‌کردند تاکنون تجربه ارتباط نزدیک و گفت‌وگوی صمیمی با روحانیت را نداشتد! شخصیت‌های فعال یا فرهیخته‌ای که بعضاً نگاه‌های متفاوتی با حوزویان داشتند مستقیماً طرف گفت‌وگو و هم‌اندیشی روحانیت قرار می‌گرفتند.
در جلسه‌ای با محوریت گفت‌وگوی فضلای حوزه و فعالان بانکداری، مسئله‌های طرفین، مطرح و پاسخ‌های دو طرف نیز ارائه شد که تجریه بسیار خوبی را رقم زد. هر دو طرف دغدغه‌ها و مسائل یکدیگر را شنیدند تا بتوانند به راه حل مشترکی در تحقق بانکداری بدون ربا برسند.
این ارتباط با مردم حتی در جلسات داخلی و اجلاس سالیانه جبهه نیز تداوم دارد و بخشی از جلسات به ارائه دیدگاه‌های فعالان اجتماعی اختصاص یافته است.
در اجلاس سالیانه جبهه سه تا چهار نفر از فعالان مختلف اجتماعی در حضور اعضای جبهه و علمای برجسته دعوت‌شده، دغدغه‌های خود را مطرح می‌کنند و بعضاً می‌گویند برای نخستین بار است در چنین جمع‌هایی با حضور چنین سطحی از علما حرف می‌زنیم و به حرف ما گوش می‌دهند!
از تحلیل تا مطالبه‌گری
روحانیت مردمی سعی می‌کند در موقعیت‌های مختلف سیاسی و اجتماعی، مسائل را رصد کرده و به تحلیل برسد تا بتواند جمع‌بندی آن را به مخاطب حوزوی یا غیرحوزوی منتقل کند. بدین‌گونه تلاش دارد در رویدادهای مهم اجتماعی و سیاسی به نحوی روشنگری و راهبری داشته باشد؛ چه برای اقشار حوزوی و چه برای نخبگان و عموم مردم.
بدین ترتیب صفحات مجازی جبهه با نام «درد مردم» فعالیت می‌کند و از معضل بی‌حجابی تا تحلیل ناآرامی‌های اصفهان و اجتماع مردمی زاینده‌رود و پویش مواساتی نذر آبمیوه برای بیماران کرونایی در مناطق محروم، در دستور کار روحانیت مردمی قرار می‌گیرد.
اما جبهه علاوه بر رصد و تحلیل مسائل و مشکلات، نگاهی هم به مطالبه‌گری و حل مسئله دارد. از این‌رو در موقعیت‌های مختلف، دغدغه‌ها و مطالبات مردم را به مسئولان نیز منتقل می‌کند. گاهی هم این مطالبات را با علمای برجسته مطرح می‌کند تا در سطح بالاتری از طریق آن‌ها منتقل شود.
بسته پیشنهادی برای حل معضل بی‌حجابی
تهیه بسته پیشنهادی درباره اصلاح راهبردی وضعیت حجاب از مهم‌ترین فعالیت‌های جبهه بوده است.
پس از رویدادهای مربوط به فتنه گذشته، روحانیت مردمی فعالیت علمی و تحلیلی خود را از آذر ۱۴۰۱ آغاز کرد و پس از برگزاری ۱۰ نشست نخبگانی و با مشاوره ۲۵ تن از اساتید حوزه و دانشگاه «بسته تحلیلی‌راهبردی وضعیت حجاب بانوان در کشور» را تدوین کرد.
در این بسته تلاش شد با نگاهی واقع‌بینانه و اجرایی به مقوله حجاب و راه‌حل‌های آن نگریسته شود که مورد استقبال و استفاده بسیاری از نخبگان و دستگاه‌ها قرار گرفت.
این بسته به مسئولان نظام ازجمله رئیس مجلس و نیز بسیاری از نهادهای فرهنگی ارائه شد تا برای سیاست‌گذاری در حوزه عفاف و حجاب استفاده شود که در پی آن، نویسندگان طرح در جلسات کمیسیون فرهنگی مجلس و در جریان تدوین لایحه عفاف و حجاب حضور پیدا کردند.
به یاد ع. صاد. ش
یکی از کسانی که نقش مؤثری در تأسیس جبهه داشت، مرحوم حجت‌الاسلام علی صفوی‌شاملو بود که چهره شناخته شده‌ای برای فعالان فرهنگی و اجتماعی است.
روحانی جوان و بسیار فعالی که پس از گذراندن دوره کارشناسی‌ارشد مهندسی وارد حوزه علمیه شد و در کنار دروس حوزوی، فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی گسترده‌ای را به‌ویژه در ارتباط با نسل نوجوان و جوان اجرا کرد. مجموعه کتاب‌رسانی که مرحوم شاملو راه‌اندازی کرد، گستره‌ای کشوری یافت و آثار و برکات زیادی در زمینه ترویج کتاب‌خوانی برجا گذاشت.
محمد الهی‌خراسانی با یادکردی از مرحوم علی صفوی می‌گوید: متأسفانه یک سال پس از تأسیس جبهه، ایشان را از دست دادیم، به همین بهانه ویژه‌نامه مفصلی تهیه و به چاپ انبوه رسید که در آن، گفتمان روحانیت مردمی و طلاب دغدغه‌مند جامعه را با محوریت شخصیت «علی آقا» در اختیار اهالی حوزه قرار دادیم.
خبرنگار: محمد ولیان‌پور
نظر شما